VAN – Her seçim öncesi, siyasi partilerin istedikleri oy oranını elde edebilmek ve seçimi kazanmak için çeşitli vaatlerde bulunduğu bir dönemde Van, onlarca yıldır var olan ve çözüm bekleyen birçok kronik sorunu yaşamaya devam ediyor.
Milletvekili adayları ve belediye başkan adaylarının öne çıkan çözüm vaatleri arasında; çevre yolunun tamamlanması, yeni alternatif yolların oluşturulması, kentteki trafik sorununun çözülmesi, şehir merkezinin sıkışıklıktan kurtarılması, otopark sorununun giderilmesi, yeni bir şehir stadyumunun inşa edilmesi, yeni bir otogar yapılması ve ulaşım sorununun raylı sistemle çözülmesi yer alıyor. Ancak, vadedilen çözümlerle ilgili belirsizlikler ve uygulama süreçlerindeki aksamalar, Van’ın bu sorunlarının hala çözüme kavuşmadığını gösteriyor.
31 Mart 2024’te yapılacak olan yerel seçimler öncesinde, tüm bu kronik sorunlar bir kez daha gündeme geldi. Van Büyükşehir Belediyesi ve HDP’nin kazanmış olduğu diğer ilçe belediyeleri, sekiz yıldır kayyım tarafından yönetiliyor. Halkların Eşitlik ve Demokrasi Partisi’nin (DEM Parti) aday adayları, belediyeleri yeniden kayyımlardan devraldıktan sonra kentteki sorunları çözüme kavuşturmayı vadediyor. AK Parti’nin aday adaylarının da vaatleri arasında yine bu kronikleşmiş sorunların çözümü yer alıyor. Kentteki diğer siyasi partiler ise sorunların ancak ‘üçüncü bir yolla’ çözülebileceğini söylüyor.
BİTMEYEN VAN ÇEVRE YOLU
Seçim dönemlerinde, çözüme kavuşturulması vadedilen konular arasında çevre yolu da yer alıyor. Çevre yolu Van için kritik bir öneme sahip. Nitekim, Van’daki trafik sorununun ve meydana gelen trafik kazalarının asıl kaynağı olarak çevre yolunun yokluğu gösteriliyor. Tır, kamyon ve otobüslerin İpekyolu Caddesi’ni kullanması ve transit olarak devam etmek isteyen araçların bile şehir merkezine giriyor olması, trafiği içinden çıkılmaz bir hale sokuyor. Bu durum, ulaşım sürelerinin artmasına sebep olduğu gibi kazalara da davetiye çıkarıyor.
Van Çevre Yolu 2010 yılında yapımına başlanan 41 kilometrelik Van Çevre Yolu, aradan geçen 13 yıla rağmen halen tamamlanabilmiş değil. Çevre yolu ile ilgili, en son DEM Parti Van Milletvekili Gülcan Kaçmaz Sayyiğit, Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Abdulkadir Uraloğlu’nun cevaplaması istemiyle yazılı soru önergesi verdi. Uraloğlu, yazılı soru önergesine cevaben, “Van Çevre Yolu’nda yaklaşık 41’in 18’ini bitirdik. Muhtemelen 2025 yılında bitirebiliriz diye düşünüyorum” ifadelerini kullandı.
Oysa, 2021 yılının Ağustos ayında, beraberindeki heyet ile birlikte çevre yolunu inceleyen eski AK Parti Van Milletvekili Osman Nuri Gülaçar, “Artık Van’ımızın da böylesi bir çevre yoluna ihtiyacı var. Bugün itibariyle 2,5 kilometresi dökülmeye başlanan asfaltımızın 2023 yılına kadar bitirilmesi hedefleniyor. Emeği geçen herkese teşekkür ediyorum” diye konuşmuştu.
11 Haziran 2022 tarihinde ise, yapımına 2010 yılında başlanan Van Çevre Yolu’nun temel atma töreni gerçekleştirildi. Temel atma ve toplu açılış törenine Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve dönemin Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Adil Karaismailoğlu katıldı. Burada konuşan Karaismailoğlu, “Van Çevre Yolu’nu, Cumhuriyetimizin yüzüncü yılında, halkımızın hizmetine sunacağız. Çevre yolumuz tamamlandığında; bir yılda toplamda 434 milyon liralık tasarruf da sağlayacağız” dedi.
Yapımına 2010 yılında başlanan Van Çevre Yolu’nun temel atma töreni, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın da katılımıyla 11 Haziran 2022’de gerçekleştirildi.
53 YILLIK VAN ŞEHİR STADYUMU
Her seçim öncesinde dile getirilen konulardan biri de Van Atatürk Şehir Stadyumu… 1970 yılında yapılan ve 2011 yılında meydana gelen iki büyük depremle hasar alan Van Atatürk Şehir Stadyumu, bugün halen kullanılmaya devam ediyor. Bugüne kadar birçok kez yeni bir stad yapılacağı yönünde ‘müjde’ler verilse de gerçekleştirilmiyor.
9 Nisan 2018 tarihinde ise Van’a gelen Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Van Nur Tatar Kapalı Spor Salonu’nda gerçekleştirilen AK Parti İl Kongresi’ne katılmıştı. Erdoğan, burada yaptığı konuşmada Van’a yeni stad ‘müjde’sini şu sözlerle vermişti: “Van’a inşallah stadyumu da yapacağız. Bugün Gençlik ve Spor Bakanıyla konuştum, Van’a yakışan bir stadyum yapacağız.”
Van Atatürk Şehir Stadyumu 24 Haziran 2018 genel seçimleri öncesinde ise dönemin Başbakan’ı Binali Yıldırım, Beşyol Meydanı’nda düzenlenen mitingte, “Size iki müjde vermek istiyorum. Biri uzun süredir HDP’nin belediyesinin engel olduğu çevre yolunu yapıyoruz. Yapımını gerçekleştireceğiz. İkincisi ve daha önemlisi şehr-i Van’a güzel bir stadyum yakışır. Yeni bir stadyum yapacağız. Mevcut stadyumun yerine ise Van Millet Bahçesi yapacağız. Hayırlı uğurlu olsun” demişti.
31 Mart 2019 yerel seçimleri için AK Parti’nin Van Büyükşehir Belediye Başkanı adayı Necdet Takva’nın da en önemli vaatlerinden biri yeni bir stadyum yapılmasıydı. Takva, o dönem yaptığı bir konuşmada, “Yağmur çamur demeden takımının yanında yer alan coşkulu taraftarımızın çektiği cefa yeter. Hükümetimizin desteği ile 22 bin kişilik modern bir stadyum inşa edeceğiz” ifadelerini kullanmıştı.
OTOBÜS DURAĞINI ARATMAYAN OTOGAR
Van Şehirlerarası Otobüs Terminali de her seçimin vazgeçilmez vaatlerinden biri. Kentin büyümesi ve nüfusunun artmasıyla birlikte artık ihtiyaçları karşılayamayan Van Otogarı için 2011 yılında yaşanan depremlerin ardından yıkım kararı verildi. Ancak ağır hasarlı olduğu halde 2018 yılına kadar kullanılmaya devam etti. Yenileme çalışmaları yapıldıktan sonra, aynı yerde hizmet vermeye devam eden otogar için de atılmış somut bir adım yok.
Van Şehirlerarası Otobüs Terminali
KANGRENE DÖNÜŞEN TRAFİK PROBLEMİ
Van’ın her ne kadar üç merkez ilçesi bulunsa da asıl nüfus yoğunluğu İpekyolu ilçesinde bulunuyor. Yaklaşık 350 bin nüfusu bulunan ilçenin, çoğu zaman gündüz nüfusu 600 binin üzerine çıkıyor. Bunun en temel nedeni ise iş yerleri, kamu kurumları ve kentin çarşısının İpekyolu’nda bulunması. Bu yüzden hem kırsal kesimlerden hem merkez ilçelerden hem de çevre illerden İpekyolu’na doğru yoğun bir hareketlilik yaşanıyor. Bu durum ilçede araç ve yaya trafiğinin daha da artmasına neden oluyor.
Van Cumhuriyet Caddesi 2011 yılında yaşanan iki büyük depreminin ardından, yeni imar planının çıkması, kentsel dönüşüm yapılması, şehirdeki yolların genişletilmesi ve alternatif yolların yapılması konuşuluyorken beklenen olmadı. Depremlerin ardından ‘afet bölgesi’ ilan edilmesi yönünde çağrılar yapıldığı halde, tüm çağrılar sonuçsuz kaldı. Bu nedenle Van şehri, deprem öncesinde olduğu şekliyle yeniden inşa edilmiş oldu. Ne yollar genişleyebildi ne de yeni yollar açılabildi.
Van’ın kangrene dönüşen bu trafik sorunu da yine siyasi partilerin vaatleri arasında yer alıyor. Hem iktidar hem de muhalefet partilerinin adayları ve aday adayları katıldıkları her programda sorunun altını çizdikleri halde, kazanan hangi taraf olursa olsun, sorun derinleşmeye devam ediyor.
ATIL DURUMDA KALAN KATLI OTOPARK
Van’daki trafik sıkışıklığının en önemli nedenlerinin başında, otopark sorunu geliyor. Kentte belediyelere ait katlı otoparkların bulunmaması, sürücülerin araçlarını caddelere ve ara sokaklara park etmesine sebep oluyor. Bu durum, iki şeritli bir yolun tek şeride düşmesine neden oluyor ve trafik güçlükle ilerliyor. Araçların cadde üzerine park edilmesi ise en çok özel bir şirketin işine yarıyor. Van Büyükşehir Belediyesi’nden ihale yolu ile caddeleri kiralayan özel bir şirket, cadde üzerine park eden her araçtan ücret tahsis ediyor. Bu uygulama trafik sorununun çözümüne katkı sunmadığı gibi, var olan sorunun daha fazla derinleşmesine sebep oluyor.
Katlı otopark olarak inşa edilen ve daha sonra iş merkezine dönüştürülen bina şu anda atıl durumda. 2011 yılında, dönemin Van Büyükşehir Belediyesi Eş Başkanı Bekir Kaya tarafından şehir merkezinde çok katlı bir otoparkın temeli atıldı. Ancak Kaya’nın tutuklanmasının ardından geçen sürede belediyeye kayyım olarak atanan dönemin Van Valisi Murat Zorluoğlu tarafından katlı otopark, iş merkezine dönüştürüldü. Ancak o günden beridir kullanılmayan bina, her geçen gün çürümeye yüz tutuyor.
‘Her caddeye katlı bir otopark yapılması’ vaadi ilk dillendirildiği günden beridir sıcaklığını koruyor olsa da büyükşehir olan Van’ın otopark sorunu halen artarak devam ediyor.
ULAŞIM SORUNU VE 127 YILLIK TRAMVAY PROJESİ
Van’ın ulaşım sorununun çözülmesi için tramvay sisteminin kurulması da her seçim öncesi vadedilen konular arasında yer alıyor. Üstelik Van’ın tramvay projesi 127 yıl öncesine kadar uzanıyor. Van’ın Osmanlı dönemindeki durumuyla ilgili araştırmalar yapan Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Abdulaziz Kardaş’ın yapmış olduğu araştırmaya göre, Osmanlı döneminde Van’daki ulaşım sorunun çözülmesi için elektrikli tramvay projesi bile çizilmiş.
Osmanlı döneminde Van için hazırlanan tramvay projesi. Ancak gelinen noktada, Van’da henüz raylı bir sitem bulunmadığı gibi Van Gölü Ekspresi treni bile Van’a gelmiyor. Tren, son durak olarak Bitlis’in Tatvan ilçesindeki garı kullanıyor. Van’da seçimlerin vazgeçilmez vaadi olarak bilinen ‘tramvay’ ile ilgili bugüne kadar onlarca proje seçimlerden önce açıklandığı halde, günümüzde otobüs sefer sayıları bile yetersiz kalıyor.
2017-2019 yılları arasında Van Valisi ve Büyükşehir Belediyesi kayyımı olarak görev yapan Murat Zorluoğlu, Van’da tramvay hattının yapılmasını ‘lüks’ olarak değerlendirmişti. Saadet Partisi Van İl Başkanı Özay İlhan ise Zorluoğlu’nun lüks söylemine karşın şu ifadeleri kullandı: “Van’a raylı sistemi lüks olarak görmüştü ancak kendisi Trabzon’a Belediye Başkanı olunca hemen raylı sistem çalışmasını başlatmıştır. Oysa ki; Van’ın nüfusu Trabzon’un nüfusunun iki katıdır! Demek ki bazı hizmetler başka illere helalken Van’a haramdır.”
